کتاب جنگ و صلح اثر لئون تالستوی – چهار جلدی

معرفی

کتاب «جنگ و صلح» نوشته‌ی نویسنده‌ی مشهور قرن نوزدهم «لئو تولستوی» و ترجمه‌ی «سروش حبیبی» است. تولستوی در این رمان شرح‌حال پنج خانواده‌ی روسی به نام‌های واسیلی کوراگین، کنت رستوف، کنت بزوخف، کنت بالکونسکی بزرگ و آنا میخاییلونا، در اوج حمله‌ی ناپلئون به روسیه و جنگ و آتش‌سوزی در مسکو را روایت می‌کند. شخصیت‌پردازی قهرمان‌های بسیار زیاد این رمان برجسته با جزئیات و زیبایی حکایت از توانایی تولستوی در نوشتن یک شاهکار ادبی دارد. «استراخوف» که منتقد روسی که از دوستان تولستوی نیز است، درباره «جنگ و صلح» این‌گونه نوشته است:«جنگ و صلح، تصویر کاملی از زندگی بشری است. تصویر کاملی از روسیه آن زمان است، تصویر کاملی از همه‌چیزهایی است که در آن‌ها، مردم سعادت و عظمت، اندوه و خواری خود را می‌یابند. این است جنگ و صلح». این رمان چه به لحاظ ادبی و چه به لحاظ تاریخی جز ارزشمندترین رمان‌های جهان است. رمان‌های «آناکارنینا» و «مرگ ایوان ایلیچ» از دیگر آثار خواندنی این نویسنده‌ی بزرگ هستند. انتشارات «نیلوفر» چاپ هشتم این کتاب را در سال ۱۳۹۲ منتشر کرده است.

ادبیات روسیه؛ اجتماع بزرگان

ادبیات روسیه نویسندگان بزرگی را به دنیای ادبیات معرفی کرده است: گوگول، داستایوفسکی، چخوف و تولستوی را می‌توان از مهم‌ترین آنان برشمرد. در این میان تولستوی یکی از نویسندگانی است که شهرت بسیاری دارد. رمان «جنگ و صلح» مشهورترین اثر تولستوی است. اثری که در سال ۱۸۶۹ نوشته شد و اکنون جزو آثار فاخر ادبیات روسیه و جهان محسوب می‌شود. اصلی‌ترین ویژگی این رمان تعدد شخصیت‌های آن است. این رمان حدود ۵۸۰ شخصیت دارد. شخصیت‌هایی که علی‌رغم تعدد، هر کدام دارای پرداخت جداگانه‌ای هستند و بسیار بادقت توصیف شده‌اند.

تولد، عشق، جنگ و مرگ

رمان «جنگ و صلح» را می‌توان رمانی دانست که در مورد مهم‌ترین موضوعات بشر در طول تاریخ نوشته شده است. موضوعات دراماتیکی همچون «عشق و نفرت»، «تولد و مرگ»، «عصیان و آرامش» و البته «جنگ و صلح». موضوعی که تولستوی قبل از همه به شرح آن در این رمان پرداخته، موضوع «زندگی اشرافی» در روسیه است. بسیاری از صحنه‌های وصف‌شده در این رمان آن‌قدر واقعی از کار درآمده‌اند که به‌خوبی می‌توان فهمید نویسنده خود تجربه‌ی زیست در آن فضا را داشته است. موضوع دومی که اساس این رمان را تشکیل می‌دهد، مسئله‌ی «جنگ» است. توصیفات قدرتمند این رمان وصف جزئیات صحنه‌های لشگرکشی و جنگ و آسیب‌های ناشی از آن است (جنگ‌های ناپلئون بناپارت در روسیه). در برخی از قسمت‌های داستان، نویسنده به پردازش صحنه‌ی جلسات فرماندهان و افسران می‌پردازد که این صحنه‌ها منجر به خلق بهترین قسمت‌های رمان شده‌اند. نشان‌دادن فضای زندگی مردم عادی در روسیه‌ی آن زمان نیز از موضوعات مهمی بوده که در این کتاب به آن اشاره شده است. درواقع توصیفات تولستوی در این موارد به قدری جزئی و دقیق‌اند که بسیاری از منتقدان، این رمان را به‌خاطر ویژگی‌های تاریخی آن نیز می‌ستایند.

نظر منتقدان

سامرست موام، نویسنده‌ی مشهور انگلیسی، در مورد جنگ و صلح این‌گونه به بیان نظرش پرداخته است: «من معتقدم بالزاک، بزرگ‌ترین رمان‌نویسی است که تاکنون جهان شناخته؛ ولی عقیده دارم "جنگ و صلح" تولستوی، بزرگ‌ترین رمان عالم است. رمانی با چنین پهنه‌ی وسیعی که درباره‌ی یک چنان دوران خطیر تاریخی گفت‌وگو کند و این همه قهرمان داشته باشد، قبلا نوشته نشده بود و گمان می‌کنم هرگز دوباره نوشته نشود. درست گفته‌اند که "جنگ و صلح" یک حماسه است. من هیچ اثر خیالی دیگری را نمی‌شناسم که به‌حقیقت بتوان آن را بدین‌گونه توصیف کرد. وقتی تولستوی شروع به نوشتن رمان خود کرد، در نظر داشت داستانی درباره‌ی زندگی خانوادگی اشراف روسیه بنویسد و قرار بود حوادث تاریخی، فقط به منزله‌ی زمینه‌ی رمان او به کار روند. بنا بود قهرمانان داستان دچار حوادثی شوند که از لحاظ روحی تاثیر عمیقی در آن‌ها بگذارد؛ ولی در پایان، پس از تحمل مشقات زیاد، پاک و بیغش شده و از یک زندگی آرام و سعادتمند برخوردار شوند. فقط در جریان نوشتن رمان بود که تولستوی درباره‌ی مبارزه‌ی عظیمی که میان نیروهای مخالف در گرفته بود، بیش از پیش تاکید کرد و از مطالعات وسیع او، یک فلسفه‌ی تاریخی پدید آمد. می‌گویند «جنگ و صلح» نزدیک به پانصد قهرمان دارد. شخصیت تک‌تک این قهرمان‌ها، در کتاب کاملا مشخص و معلوم شده و با وضوح تمام به خواننده معرفی شده است. این کار به خودی خود یک کار بزرگ است. توجه و علاقه‌ی خواننده، چنان‌که در اکثر رمان‌ها معمول است، فقط به دو، یا سه نفر، حتی به یک دسته جلب نمی‌شود، بلکه او متوجه اعضای چهار خانواده‌ی اشرافی، متوجه خانواده‌های روستوف، بولکونسکی، کوراگین و بزوخوف می‌شود.»

تولستوی؛ پیر دانای روسیه!

تولستوی در سال ۱۸۲۸ در یک خانواده‌ی اشرافی در روسیه به دنیا آمد. او از همان دوران کودکی تحت آموزه‌های اشرافی قرار داشت و به‌خوبی با این سبک از زندگی آشنایی داشت؛به همین دلیل توصیفات وی از زندگی اشرافی در رمان جنگ و صلح به‌خوبی باورپذیر شده است. او در دوران جوانی به اصلاحات اساسی در نظام آموزشی کودکان در روسیه دست زد و به تاسیس مدارس زیادی در روستاها پرداخت. تولستوی بعد از ازدواجش با سوفیا آندرژونا، دو رمان بزرگ خود یعنی آنا کارنینا و جنگ و صلح را به نگارش درآورد. حمایت‌های بی‌شائبه‌ی همسر تولستوی در خلق و بازنویسی شاهکارهای ادبی وی بسیار موثر بود. او در سال ۱۸۸۲ هنگامی که به واسطه ی شغلش از نزدیک با حال و روز قشر کارگر آشنایی پیدا کرد، دچار تحول فکری شد و در نتیجه اقدامات زیادی برای کمک به روستاییان و کارگران انجام داد. او حتی بعد از این تاثیرپذیری از اغلب کارهایی که قبلا انجام می‌داد، دست کشید؛ مثل سیگارکشیدن و شکار! تولستوی سرانجام در ۱۹۱۰ درگذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد.